યોગતાલીમની ગુજરાત રાજ્યના પસંદ કરેલા પંચાયતમંત્રીશ્રીઓનાં શરીરબંધારણ, પ્રાણમૂલકશક્તિ અને નમનીયતા ઉપર પર થતી અસરનો અભ્યાસ

Abstract

આ સંશોધન અભ્યાસનો હેતુ યોગતાલીમની, ગુજરાત રાજ્યની ગ્રામપંચાયતોમાં મંત્રીઓ તરીકે ફરજ બજાવતા કર્મચારીઓનાં શરીર બંધારણ, પ્રાણમૂલકશક્તિ અને નમનીયતા પર થતી અસરો જાણવાનો છે. તેના માટે કુલ 30 વિષયપાત્રોને યાદચ્છ રીતે પસંદ કરવામાં આવ્યાં હતાં. તેઓને સરખી સંખ્યામાં, એક પ્રાયોગિક જૂથ અને એક નિયંત્રિત જૂથ એમ બે જૂથમાં વહેંચવામાં આવ્યાં હતાં. પ્રાયોગિક જૂથને યોગની તાલીમ આપવામાં આવી હતી. ત્યાર બાદ શરીર બંધારણ (શરીર દળ આંક, શરીરમાં પાણીનું પ્રમાણ, શરીરમાં ચરબીનું પ્રમાણ) પ્રાણમૂલકશક્તિ, નમનીયતા જેવાં પાસાંના માપન માટે પૂર્વ કસોટી અને છ અઠવાડિયાં તાલીમ પછી અંતિમ કસોટીના પ્રાપ્તાંકો નોંધવામાં આવ્યા હતા. પ્રાયોગિક અને નિયંત્રિત બંને જૂથ પાસાંના અભ્યાસ માટે એકમાર્ગીય વિચરણ, સહવિચરણ પૃથક્કરણ (One way Analysis of Co-variance) કસોટી લાગુ પાડી 0.05 કક્ષાએ સાર્થકતા ચકાસવામાં આવી હતી. આ સંશોધનનો મુખ્ય ઉદ્દેશ શરીરબંધારણ, (શરીર દળ આંક, શરીરમાં પાણીનું પ્રમાણ, શરીરમાં ચરબીનું પ્રમાણ), પ્રાણમૂલકશક્તિ, નમનીયતા જેવાં પાસાંઓ પર યોગતાલીમના કાર્યક્રમથી કેટલી અસર થઈ શકે તે જાણવાનો હતો. આ સંશોધનના પરિણામ માટે મધ્યકો વચ્ચે સાર્થકતા ચકાસણીમાં એકમાર્ગીય વિચરણ, સહવિચરણ પૃથક્કરણ લાગુ પાડી 0.05 કક્ષાએ સાર્થકતા ચકાસતાં શરીર દળ આંકમાં ઘટાડો, છતાં પણ બંને જૂથનાં વિષયપાત્રો આદર્શઆંકને અનુસરતાં હતાં. ચરબીમાં ઘટાડો, પાણીમાં વધારો, પ્રાણમૂલક ક્ષમતામાં વધારો અને નમનીયતા વધારો જોવા મળ્યો હતો.